NLP communicatiemodel

Hoe kun je scherpzinnig kijken en luisteren, verder dan eigen invulling en overtuigingen?

Verschil in waarneming

Als twee mensen naar dezelfde dingen kijken, in dezelfde situatie, blijkt vaak dat twee mensen vrijwel nooit helemaal hetzelfde zien. En als twee mensen naar hetzelfde lijken te luisteren, blijken ze in praktijk toch hele andere dingen te horen én te ervaren. Zo onthouden mensen verschillende dingen ook heel verschillend, en loopt onze respons enorm uiteen.

Mensen blijken niet alleen naar andere details te kijken en te luisteren, maar blijken ook op een andere manier naar dezelfde details te kijken. Op heel persoonlijke eigen wijze, wat ook de basis vormt voor ons eigen gedrag. Daar geeft het NLP communicatiemodel meer inzage in; in de basis van persoonlijke waarneming (perceptie) en de vorming van ideeën, stemming, houding en gedrag.

Verschil in perspectief

NLP? Wat is NLP?

NLP staat voor Neuro-linguïstisch Programmeren. Het is een verzameling van zogenaamde ‘best practices’ in pschychologische modellen en technieken. Een selectie die sinds de jaren zeventig wereldwijd steeds verder ontwikkeld is, vooral gericht op praktische toepassingen. In die zin staat NLP vandaag de dag ook bekend als een methodiek voor training, coaching en communicatieverbetering.

En aan de absolute basis hiervan staat het NLP communicatiemodel en de techniek van ‘scherpzinnig waarnemen’.

Wat is dan het NLP communicatiemodel?

Het NLP communicatiemodel geeft in de basis het proces weer; van hoe wij onze buitenwereld waarnemen en hoe dat van invloed is op onze respons. In termen van communicatie en gedrag.

We nemen talloze prikkels en signalen op uit onze externe omgeving, via onze zintuigen (beeld, geluid, tast, geur, smaak).
Die prikkels worden door ons continu gefilterd via een proces van interne filters, grotendeels onbewust.
Zo maken we een interne voorstelling, waarmee signalen nadere context en eigen betekenis krijgen. En wat de basis vormt voor ons gedrag.
Ons gedrag triggert vervolgens een respons in onze omgeving, wat wij (deels) als resultaat van ons gedrag kunnen beschouwen.

NLP communicatiemodel

Dat filteren doen we grofweg op 3 manieren

We doen het allemaal. Voor het overgrote deel onbewust. Filteren van informatie, externe prikkels en signalen doen we grofweg op drie manieren:

Weglaten - NLP communicatiemodel

Weglaten van bepaalde informatie
Met de talloze prikkels die vanuit de buitenwereld op ons afkomen, kunnen we niet anders dan filteren op wat voor ons het meest relevant is, of zo lijkt. Dát bepaalt op onbewuste niveaus wat we aan informatie centraal stellen, vooral door wat we in welke mate weglaten en negeren.

Zo kunnen dingen je soms ook écht oprecht hélemaal ontgaan zijn; “over het hoofd gezien, of glad vergeten”.
Een ander effect van weglaten kan zijn; dat je soms bijna niet meer ziet dat een ander ook leuke, aardige of handige kanten heeft.

Vervormen - NLP communicatiemodel

Vervormen van informatie
Met onze eerdere ervaringen als referentiekader, onze interne voorstelling in gedachten, onze eigen stemming en onze fysiologie (fysieke houding en conditie), interpreteren wij informatie heel selectief. Onbewust vullen we veel fragmenten zelf in, leggen we vlug verbanden en kan de realiteit zodanig vervormd worden, dat dit ingrijpende gevolgen kan hebben.

Zo kan een verdwaalde tas soms al tot een bommelding komen bijvoorbijeeld.
Ook een mooi voorbeeld: “Ik weet het zeker, ik heb het zelf gezien”.

Generaliseren - NLP communicatiemodel

Generaliseren van informatie
Onbewust projecteren we dat wat we kennen én hoe we dat kennen, op wat we nog minder goed kennen. Onbewust kijken en luisteren we dan veel meer naar onze eerdere ervaringen, overtuigingen en ideeën (bias), dan dat we zuiver scherpzinnig waarnemen, of toetsen. Pas op met het gebruik van woorden als: Nooit, Altijd, Alles, of Niets!

Dit kan zo ver gaan als: “álles altijd ronduit overdrijven”.
Of: “Dat kan écht nooit, dat bestaat niet”.

Onze ervaring en respons vormt zich gelijktijdig op 3 niveaus

Ook dit doen we allemaal. Voor het overgrote deel onbewust. Filteren van informatie, externe prikkels en signalen doen we gelijktijdig op drie niveaus:

Interne voorstelling; mindset, in gedachten geconstrueerd (hoofd)
Eigen stemming; grondtoon, context en gevoel qua emoties (hart)
Eigen fysiologie; fysieke houding, conditie en uiting van sensaties (buik/lichaam)

Het NLP communicatiemodel heeft zo ook veel raakvlakken met het gebruiken van onze drie breinen/intelligenties; hoofd (ratio), hart (emotie), buik (fysiologie).

De 3 menselijke intelligenties

Zo heeft ieder een unieke waarneming en belevingswereld

Terwijl informatie intern gefilterd wordt, maakt je brein een interne voorstelling, waar je stemming en fysiologie in meebewegen. Met alle invloed van dien.

NLP communicatiemodel gespiegeld

Wat is dan scherpzinnig waarnemen?

Zintuiglijk scherpzinnig waarnemen is het zo zuiver en feitelijk mogelijk waarnemen van je omgeving. En specifiek het menselijk gedrag daarin. Dit doe je door de natuurlijke neiging bewust te weerstaan, of minimaal uit te stellen, om je waarneming te interpreteren en betekenis mee te geven. Op basis van je interne filters.

Voorbeeld van scherpzinnige waarneming:
Ze stond voorover gebogen, iets in elkaar gezakt met gebogen knieën en schouders, naar de grond te kijken.

Voorbeeld van niet scherpzinnige aannames:
Ze zag eruit alsof ze slecht geslapen had, verdrietig was en geen zin had om er gezellig bij te zijn. ….oh, écht?

Echt scherpzinnig waarnemen, vraagt vaak ook om oefening in gelijkmoedigheid en concentratie. Het gaat niet om goed of fout. Het gaat om functionaliteit. Mislukken bestaat niet, alleen maar feedback.

De 8 onbewuste interne filters

Tijd en ruimte

Tijd en ruimte behoren tot de meest onbewuste filters, ook al denken we juist hiervan vaak zo bewust te zijn. Ondanks dat we tijd en ruimte in meetbare eenheden kunnen weergeven, zal de echte beleving hiervan steeds per persoon verschillen. Ook kunnen verschillende tijdslijnen in gedachte al snel door elkaar lopen. Als we even in gedachten opgaan bijvoorbeeld, of juist in actie of menselijke interactie, dan kunnen we het besef van tijd en ruimte al snel wat verliezen.

Materie en energie

Alle materie is energie, maar niet andersom. Dat is ook meteen waarom materie en energie zulke onbewuste filters zijn. We gaan er soms bijna blind vanuit dat we feitelijk allemaal naar hetzelfde kijken en luisteren, op dezelfde wijze en vanuit dezelfde invalshoek. Alleen niets blijkt minder waar. Vooral onbewust worden materie en energie juist heel persoonlijk waargenomen en ervaren, vooral onbewust.

Taal

Met taal wordt het vermogen bedoeld om externe gebeurtenissen te structureren en er betekenis aan te geven. Taal geeft structuur aan de veelheid van informatie die op ons afkomt. Onze taal stuurt onze waarneming in vergaande mate. Hoe groter het taalvermogen, hoe meer nuanceringen iemand kan aanbrengen in de structurering van de buitenwereld.

Herinneringen

Herinneringen zijn heel persoonlijk en reiken verder dan dat we ons bewust zijn. Ze leggen verbanden met andere situaties en krijgen op veel manieren een eigen kleur en betekenis. Zo kan soms één geluid, of specifieke geur, je al meteen terughalen naar een ander moment. En je ook een andere stemming doen ervaren.

Beslissingen

Beslissingen neigen we onbewust te willen blijven onderbouwen en valideren, of juist te willen ontkrachten, negeren en vergeten. Het zijn specifieke momentopnames in onze herinneringen, met specifieke betekenis en gevoelswaarde, die vaak verder gaan dan waar we bewust van zijn.

Metaprogramma’s

Metaprogramma’s zijn persoonlijke stijlen van waarnemen. Ze behoren tot de meest onbewuste filters. Ze bepalen waar we aandacht aan besteden. Op wat voor wijze en wanneer. Metaprogramma’s zijn vrij van inhoud en worden ook wel sorteerstijlen genoemd, omdat ze bepalen hoe we informatie sorteren.

Waarden en overtuigingen

Waarden zijn die zaken die je echt belangrijk vindt in het leven. Ze motiveren je om dingen te doen, of te laten. En om achteraf te evalueren hoe tevreden je bent met het resultaat. Ze sturen ieder moment van de dag op onbewust niveau en je kunt je er bewust van worden.

Overtuigingen zijn de optelsom van vaak gerepeteerde gedachten, tot op onbewust gevoelsniveau. Het zijn conclusies die we vooral halen uit eerdere ervaringen en gebeurtenissen. Overtuigingen zijn generalisaties, waarvan we geloven dat ze waar zijn. Ze sturen onze waarneming, over onszelf en over de wereld, ieder moment van de dag.

Attitudes

Attitude is een ander woord voor mentale houding. Een manier waarop je op situaties reageert, vooral onbewust. Attitudes zijn gekoppeld aan waarden en overtuigingen. Een attitude is een geheel aan waarden en overtuigingen in een bepaalde context.

Scherpzinnig waarnemen en het NLP communicatiemodel in praktijk

Het NLP communicatiemodel wordt bij NieuweDag in allerlei situaties toegepast, vooral terloops. In personal coaching, in massagetherapie, in bewegingstherapie en onder allerlei andere omstandigheden. Zintuiglijk scherpzinnig waarnemen blijkt op veel uiteenlopende momenten van grote toegevoegde waarde.

Het NLP communicatiemodel en het scherpzinnig waarnemen maken het (uitgesteld) interpreteren van situaties extra effectief. Een scherpere en ruimere observatie leidt doorgaans namelijk ook tot betere keuzemogelijkheden, of tot meer overzicht. Zo is het NLP communicatiemodel ook heel goed te combineren met andere modellen en technieken, zoals de logische niveaus van Dilts & Bateson, de kernkwadranten van Ofman, of de theorie U van Scharmer.