Verken je voorkeuren, kwaliteiten, uitdagingen en mogelijkheden eens van een andere invalshoek
Als je over voorkeuren of kwaliteiten in gesprek gaat met anderen, merk je soms al snel dat je onder dezelfde woorden lang niet altijd hetzelfde verstaat. En dat je daar al helemaal niet altijd dezelfde associaties en beleving bij hebt. De kernkwadranten van Ofman kunnen hierin handig uitkomst bieden.
Wat de één een uitgesproken kwaliteit vindt, kan een ander bijvoorbeeld nogal lastig of zelfs storend vinden. Dat kan, omdat perceptie van kwaliteiten afhankelijk is van situaties, die vanuit verschillende perspectieven persoonlijk worden waargenomen en ervaren. Zo kan een extreem eerlijk persoon door anderen bijvoorbeeld ook als bot en tactloos ervaren worden. Of een heel assertieve benadering als dominant gezien worden.
Kernkwadranten als hulpmiddel bij constructieve waarneming en ontwikkeling
Verschillende belevingswerelden en perspectieven worden tussen individuen vaak nog niet even helder of constructief waargenomen. Dat kan soms veel verwarring, weerstand, of zelfs conflicten opleveren. Het kan je op momenten uit je kracht halen en je te weinig rekening laten houden met het feit dat anderen eenzelfde situatie heel anders kunnen ervaren, bekijken en beluisteren. De kernkwadranten van Daniël Ofman zijn een hele handige en eenvoudige methode om situaties en mogelijkheden in constructief perspectief te kunnen plaatsen.
Ieder mens heeft zo zijn eigen talenten, kwaliteiten, waarden, voorkeuren en uitdagingen. Je hoeft vaak maar te luisteren naar wat je van anderen verwacht en waar je hen om waardeert, of juist niet, om te kunnen herkennen welke kwaliteiten je zelf vaak stevig op inzet. Andere dingen zijn misschien al zo vanzelfsprekend voor je, dat je vergeet eraan te denken als onderdeel van je eigen aanleg en gewoonten.
Toch is het om meer redenen handig om je eigen kwaliteiten beter te leren kennen. Iedere kwaliteit kent namelijk ook weleens teveel van het goede. Een schaduwkant met mogelijke valkuilen, als in deze eigenschap onbewust wordt doorgeschoten. Vanuit enthousiasme, gewoonte, snelheid, of impulsiviteit kan iemand ook weleens minder oog, oor, of gevoel hebben voor de context en de belevingswereld van anderen. Dán kan een kracht zich plots ook als valkuil tonen en kun je onbewust ook aan jezelf en anderen voorbij gaan.
Kernkwadranten zijn een handig en gemakkelijk middel om snel persoonlijke ontwikkelmogelijkheden te herkennen, waarbij timing, dosering en context centraal staan.
Voordelen van kernkwadranten
De kernkwadranten van Ofman worden vooral toegepast in HR-recruitment, in coaching en in het onderwijs, maar ook daarbuiten, vanwege de praktische toepasbaarheid en waardevolle benefits als het gaat om:
- Verkennen van persoonlijke kwaliteiten, waarden, uitdagingen en voorkeuren
- Ontwikkelen van je eigen talent, focus en mogelijkheden
- Leren kennen van je eigen uitdagingen en valkuilen
- Ontdekken waarom je specifieke personen soms zo erg kunt waarderen, of juist nog niet
- Herkennen van ‘gulden middenwegen’ in specifieke situaties
- Constructief omgaan met verwarring, weerstand, of conflicten
- Waarderen en constructief benutten van individuele verschillen
- Herkennen en ontwikkelen van je ideale leer-, werk-, of leefomgeving
- Samenstellen van gebalanceerde teams, of samenwerkingsverbanden
Hoe werken kernkwadranten precies?
Bij kernkwadranten lijkt het voor de hand liggend om te beginnen bij opvallende persoonlijke kwaliteiten. En dat kan heel goed werken! In praktijk kennen kernkwadranten echter geen eenduidig start-, of eindpunt. Het kan ook handig zijn, of zelfs raadzaam, om bewust vanuit verschillende invalshoeken te starten. Soms is het bijvoorbeeld eenvoudiger om eerst enige weerstand te herkennen, dan dat het is om te starten bij je eigen kwaliteiten in een bepaalde context. Dát is wanneer kernkwadranten in het bijzonder hele verhelderende en handige inzichten kunnen geven.
Onze persoonlijke kwetsbaarheden en ontwikkelpunten liggen vooral daar waar onze allergie geraakt kan worden en we merken dat boosheid, verdriet en/of angst getriggerd wordt. Dat gaat nog dieper als dat zich herhaalt. Opvallend is dat onze binnenwereld in praktijk vorm lijkt te geven aan een zekere logica, die we met met ons hoofd niet altijd even snel of bewust kunnen volgen, maar die ons wel op meer manieren tot in de kern lijkt te dienen.
De kernkwadranten van Ofman gaan uit van tegenpolen die in elkaars verlengde liggen, maar die ook als onderdeel van een grotere ontwikkeling beschouwd kunnen worden. De grootste uitdaging bij deze manier van denken en waarnemen, is dat je valkuilen en uitdagingen wel zo zuiver mogelijk herkent, maar daar qua beleving niet zo in meegaat door er met neutrale waarneming bij te blijven. Ofwel; met voldoende inleving en scherpzinnige waarneming en toch enigszins gedissocieerd, met wat afstand tot eigen emoties en associaties.
Er zijn meer manieren waarop je kernkwadranten doeltreffend kunt inzetten. Voor de waarde van inzichten is het hoe dan ook van belang om iedere hoek van een kwadrant zo specifiek en concreet mogelijk te benoemen, het liefst in één woord, anders hooguit in enkele woorden. Zelf gekozen woorden werken het best, omdat jouw beleving centraal staat.
Een voorbeeld?
Laten we aannemen dat jij allergisch kunt zijn voor ‘verwijten’ en dan specifiek de verontwaardigde toon en ongelijkwaardige houding erbij. Dan heb je al meteen genoeg input om te kunnen starten met drie heel relevante persoonlijke kernkwadranten. In dit voorbeeld beginnen die kwadranten dan bij bij drie dingen waar jij je aan kunt storen, ofwel drie persoonlijke allergieën: (1) Verwijten, (2) Verontwaardiging en (3) Ongelijkwaardigheid.
Deze opsomming raakt misschien al zoveel weerstand dat je snel geneigd bent om weg te kijken of stevig te gaan verantwoorden. Dat is goed in die zin, dat er dan in ieder geval iets genoemd wordt, wat je persoonlijk tot in de kern raakt. Het advies is dan om ze snel mogelijk een relevante positieve tegenpool te herkennen, zodat je niet blijft kleven in afkeer en ongenoegen, maar vooral meer zicht krijgt op het groter geheel en de focus kunt verleggen naar kwaliteiten en constructieve uitdagingen.
Het positief tegenovergestelde van je allergie is je kernkwaliteit. In dit voorbeeld kun je dan uitkomen bij de volgende drie kwaliteiten: (1) Complimenten, (2) Waardering en (3) Gelijkwaardigheid. Dat voelt al gelijk een heel stuk beter en roept veel fijnere associaties op, toch?
Soms schieten persoonlijke kwaliteiten wel eens door in teveel van het goede. Dat is dan je valkuil te noemen. In dit voorbeeld kun je dan uitkomen bij de volgende drie valkuilen: (1) Slijmen, (2) Overwaardering en (3) Ongenuanceerheid. Zo hadden we het misschien nog niet eerder in die context bekeken.
Je uitdaging is het positief tegenovergestelde van je valkuil. Het is de kwaliteit die jouw kernkwaliteit mooi zou aanvullen en je meer compleet zou maken. In dit voorbeeld kun je dan uitkomen bij de volgende drie uitdagingen: (1) Adviezen, (2) Verwondering en (3) Specifieke expertise.
Deze invalshoeken bij elkaar gelegd tonen al snel een stuk vollediger beeld van wat er speelt en de mogelijkheden die zich hierin aandienen, dan wanneer je onbewust vooral in je weestand of andere eigen waarneming zou blijven kleven. Zie de drie visuele uitwerkingen hieronder.
Uit deze drie voorbeelden valt snel op te maken dat complimenten, waardering en gelijkwaardigheid niet één kleur van beleving beslaan, maar dat daar vanuit veel meer perspectieven naar gekeken en geluisterd kan worden. En dat dit in zekere zin altijd persoonlijk getint is.
Belangrijke opstekers uit kernkwadranten
Volgens Ofman zijn uit kernkwadranten grofweg drie belangrijke dingen te leren:
- Je kunt het meeste leren van de mensen waar je het meest allergisch voor bent. Want die doen teveel van iets, wat jij juist nodig hebt.
- Waarschijnlijk zijn diverse kernkwaliteiten van je levenspartner of beste vriend/vriendin, jouw uitdaging! Dat betekent ook dat je in zekere zin getrouwd bent met je allergie.
- Zolang je de neiging hebt je uitdaging te verwarren met je allergie, zal je uitdaging onbereikbaar blijven.
Deze drie leerpunten zijn belangrijk voor je motivatie en ontvankelijkheid voor persoonlijke groei. Het derde punt heeft misschien nog wel de meeste impact. Als je in de lijn van bovenstaande voorbeelden ‘adviezen’ neigt te verwarren met ‘verwijten’, dan kan iemand je soms nog zo deskundig en zorgvuldig benaderen, maar kan iets toch snel als verwijt geparkeerd worden. Vooral wanneer er echt een teer punt geraakt wordt. Zo kan het verwarren van ‘verwondering’ met ‘verontwaardiging’ onbewust ook aardig wat starheid opleveren. Zo ook het verwarren van ‘specifieke expertise’ met ‘ongelijkwaardigheid’.
Het derde punt gaat evengoed op voor het verwarren van valkuilen met kwaliteiten. Als je in de lijn van bovenstaande voorbeelden ‘complimenten’ neigt te verwarren met ‘slijmen’, dan zul je er misschien nog niet zo snel toe komen om iets wezenlijk aardigs te zeggen over iemand. En zo kan dat bijvoorbeeld ook zijn als je ‘gelijkwaardigheid’ onbewust neigt te verwarren met ‘ongenuanceerdheid’, of andersom.
Zo zuiver mogelijk kijken, luisteren en aanvoelen is dus niet onbelangrijk. Vanuit NieuweDag zouden we daarom graag nog twee belangrijke punten hieraan toevoegen:
- Persoonlijke beleving van voorkeur en afkeer helpt ons om te herkennen en verkennen wat ons in onze diepste kern goed kan dienen, vooral in die specifieke situatie, op dat moment.
Het is vooral een emotionele en fysieke reactie op je eigen referentiekader, je associaties en je gedachten daarover. Het zegt vaak meer over onze eigen waarden, kwaliteiten, voorkeuren, waarneming en mogelijkheden in specifieke situaties, dan dat het zegt over anderen als persoon. - Herken wat echt bepalende factoren zijn voor persoonlijke beleving en perspectief: context, timing en dosering. En daar heb je voor jezelf vaak ook de grootste invloed op, bewust of onbewust.
Kernkwadranten bij NieuweDag
Bij NieuweDag worden kernkwadranten in coaching vooral terloops toegepast. Het kan helpen om eventuele weerstand ook in constructiever perspectief te kunnen plaatsen en meer zicht te krijgen op persoonlijke waarden, kwaliteiten, voorkeuren, uitdagingen en mogelijkheden. Als een situatie erom vraagt, kunnen kernkwadranten soms ook meer specifiek in beeld gebracht worden, net als bij training, eventueel met één of meer gerichte oefeningen.
Als we dieper ingaan op persoonlijke voorkeuren in stijlen, kan eventueel ook gebruik gemaakt worden van de leerstijlen van Kolb. Als we dieper ingaan op het verkennen van voorkeuren, waarden en mogelijkheden, wordt bij NieuweDag via vraagstellingen vaak ook terloops gebruik gemaakt van andere methoden en technieken, zoals bijvoorbeeld; de logische niveaus van Dilts & Bateson, de theorie U van Scharmer, of de dramadriehoek en groeidriehoek vanuit de transactionele analyse.
Praktische tips voor handig gebruik van kernkwadranten
Als je meer met kernkwadranten aan de gang gaat, naarmate je interesse geprikkeld wordt, dan kan een groeiende lijst aan kreten ook weer onoverzichtelijk worden. Dit omdat verschillende kernkwadranten in elkaar over kunnen lopen en zaken in zekere zin ook nuances van hetzelfde kunnen zijn. Een logische vervolgstap is dan om kwadranten te gaan clusteren. Dat kan grofweg op drie manieren:
- In verschillende kwadranten visueel apart uitgewerkt, maar wel bij elkaar geplaatst, zoals de drie voorbeelden hierboven. Vooral in het begin is dit handig om de impact van specifieke thema’s en de werking van kernkwadranten overzichtelijk te kunnen doorgronden.
- Door bij elkaar horende kwaliteiten en uitdagingen genummerd op te sommen in één visueel kwadrant per thema en/of context, zoals hieronder.
- Horizontaal naast elkaar gezet in vier kolommen, zoals onderaan deze pagina.
Bij elkaar horende kwaliteiten en uitdagingen genummerd opsommen in één kwadrant
Dit is een snel werkbare methode, die gemakkelijk veel meer inzicht geeft per thema en context. Deze werkwijze heeft ook veel weg van een interne SWOT-analyse (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats), zoals veel toegepast in het werkveld van marketing en communicatie, maar dan toegepast op het micro-niveau van persoonlijke thema’s en talenten.
Horizontaal naast elkaar gezet in vier kolommen, bij elkaar per thema en context
Dit is een snelle en overzichtelijke methode, die gemakkelijk meer inzicht geeft. Met name in aparte tabellen per thema en/of context. Bijkomend voordeel is dat je iedere rij nu in feite ook visueel makkelijker kunt waarnemen als één meetlat van perceptie en beleving, voor één en hetzelfde thema, van de ene extreme tot aan de andere. Een beweging van dualiteit naar meer eenheid, die een ‘gulden middenweg’ bijna vanzelf nieuwe betekenis geeft.
Tip: Maak niet een te lange en algemene rij, maar eventueel verschillende rijtjes geconcentreerd per thema en/of context, dan blijft het wel zo helder en overzichtelijk. Zie voorbeeld hieronder.
| Allergie | Uitdaging | Kwaliteit | Valkuil |
| Slaafs / Pleasen | Meegaand | Assertiviteit | Dominantie |
| Ongegrond / Onzeker | Ontvankelijk | Overtuigend | Drammerig |
| Weemoedig | Compassie | Passie | Agressie |
| Labiel | Flexibel | Vasthoudend | Star |
| Impulsief | Spontaan | Doordacht | Manipulatief |